Fundusz Spójności, inaczej nazywany Funduszem Kohezji lub Europejskim Funduszem Kohezji, to czasowe wsparcie finansowe dla krajów Unii Europejskiej, których Produkt Narodowy Brutto (PNB) na mieszkańca nie przekracza 90 % średniej PNB dla wszystkich państw członkowskich. Fundusz Spójności nie należy do funduszy strukturalnych, ale jest instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Fundusz Kohezji powstał na mocy Traktatu z Maastrich o utworzeniu Unii Europejskiej z 1991 roku, który wszedł w życie w 1993. Jego realizację zaplanowano na lata 1993-2006.

Priorytety, realizowane przy wsparciu z Funduszu Spójności w ochronie środowiska:

• poprawa jakości wód powierzchniowych,
• polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia,
• poprawa jakości powietrza,
• racjonalizacja gospodarki odpadami,
• ochrona powierzchni ziemi,
• zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.

Na szczycie UE w Berlinie w 1999 r. wprowadzono dwa zastrzeżenia, co do udzielania pomocy w ramach Funduszu Spójności:

• w roku 2003 zaplanowano przeprowadzenie weryfikacji czy państwa nadal kwalifikują się do pomocy przy PNB 90 % średniego PNB na jednego mieszkańca w UE;
• pomoc dla krajów "strefy euro" będzie udzielana pod warunkiem spełnienia kryteriów konwergencji - stabilność gospodarcza i wzrost.

Głównym celem strategii środowiskowej Funduszu Spójności jest wsparcie dla realizacji zadań inwestycyjnych władz publicznych w zakresie ochrony środowiska, wynikających z wdrażania prawa Unii Europejskiej.

Odbiorcami pomocy tj. beneficjentami końcowymi Fundusz Spójności mogą być podmioty publiczne, czyli samorządy terytorialne (gminy, związki gmin) i przedsiębiorstwa komunalne.

Instytucje wdrażające i zarządzające Funduszem Spójności:

• Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej - instytucja odpowiedzialna za ogólne zarządzanie i koordynację działań związanych z wykorzystaniem Funduszu Spójności;
• Ministerstwa Finansów - instytucja płatnicza;
• Ministerstwo Środowiska - instytucja pośrednicząca w zarządzaniu Funduszem Spójności I stopnia;
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - instytucja pośredniczące w zarządzaniu Funduszem Spójności II stopnia,
• Wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej - instytucje pośredniczące w zarządzaniu Funduszem Spójności III stopnia - instytucje, do których składane są projekty.